Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim

UZASADNIENIE

W dniu 7 lipca 2010 roku do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim wpłynął wniosek C. Ł. o stwierdzenie, że z dniem 21 lipca 2008 r. nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości rolnych oznaczonych jako działka nr (...) o powierzchni 2,46 ha, położonej we wsi D., gmina D. oraz oznaczonych jako działki nr (...) o łącznej powierzchni 1,75 ha, położonych we wsi P., gmina M. (k. 2-3).

W uzasadnieniu wniosku wskazał on, że od 16 roku życia pozostał sam w gospodarstwie rolnym rodziców, gdyż jego ojciec i bracia wyjechali ze wsi. Wnioskodawca objął wówczas wskazane w petitum wniosku nieruchomości w posiadanie i władał nimi nieprzerwanie przez wymagany przez prawo upływ czasu. Na przedmiotowych nieruchomościach uprawiał zboże, sadził ziemniaki oraz kosił łąkę i zbierał z nich siano. Koncentrowało się tam jego życie – praca na roli. Po dniu 30 czerwca 1984 r., gdy się ożenił, wszelkie czynności wykonywał wspólnie z żoną B. Ł. (1). Ich życie rodzinne upływało na wskazanych nieruchomościach, urodziły i wychowały się tam ich dzieci.

W toku postępowania wnioskodawca popierał wniosek, uczestniczka postępowania B. Ł. (1) popierała wniosek, ustanowiony dla uczestnika M. Ł. kurator oraz ustanowiony dla uczestnika S. Ł. kurator nie uznawali wniosku i wnosili o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 14 listopada 2013 r. wnioskodawca i uczestniczka postępowania B. Ł. (1) wnieśli o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz ich obojga, na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej (k. 210).

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim w sprawie sygn. akt I Ns (...) stwierdził, że C. i B. małżonkowie Ł. nabyli przez zasiedzenie, na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej, z dniem 21 lipca 2008 roku, prawo własności nieruchomości, położonej w miejscowości D., gmina D., oznaczonej jako działka o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 2,46 ha. W pozostałym zakresie Sąd w pkt II oddalił wniosek jako bezzasadny oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania (pkt III – VI postanowienia) (k. 247).

Od rozstrzygnięcia zapadłego w pkt II powyższego postanowienia apelację złożył wnioskodawca C. Ł. (k. 259 – 261).

Postanowieniem z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie sygn. akt II Ca (...) Sąd Okręgowy w L.II Wydział Cywilny – Odwoławczy uchylił zaskarżone postanowienie w pkt II, III, IV, V i VI, zniósł postepowanie począwszy od dnia 19 kwietnia 2014 roku i przekazał sprawę do rozstrzygnięcia Sądowi pierwszej instancji, pozostawiając temu Sadowi rozstrzygnięcie o kosztach postepowania odwoławczego (k. 309).

W toku postępowania prowadzonego ponownie przez Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim zostali ustaleni spadkobiercy J. Ł. s. J.. Stanowiska wnioskodawcy i uczestniczki postepowania B. Ł. (1) podtrzymali swoje stanowiska, tak samo jak kuratorzy ustanowieni dla uczestników postępowania M. Ł. i S. Ł.. Przedstawiciel ustawowy uczestników postepowania małoletnich I. Ł. i L. Ł. pozostawił wniosek do uznania sądu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość rolna oznaczona jako działki o numerach ewidencyjnych (...), o łącznej powierzchni 1,75 ha, położone we wsi P., gmina M., stanowiła własność ojca wnioskodawcy – J. Ł.. J. Ł. zmarł w dniu 23 stycznia 2000 r. Jako spadkobierców ustawowych pozostawił synów: J., S., M. oraz C.. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym J. Ł. nie zostało przeprowadzone.

Żoną J. Ł. była B. Ł. (2), która zmarła w dniu 30 stycznia 1975 r. Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: męża J. Ł. oraz synów: J., S., M. oraz C.. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej B. Ł. (2) nie zostało przeprowadzone.

Około 2 lata po śmierci B. Ł. (1), J. Ł. opuścił gospodarstwo rolne, składające się z wyżej wymienionych nieruchomości i wyjechał na stałe do pracy do miejscowości C.. Mniej więcej w tym samym czasie, wieś P. opuścili też jego synowie: J. Ł., S. Ł. oraz M. Ł.. Na gospodarstwie pozostał jedynie C. Ł..

C. Ł. uczył się do 1978 roku, najpierw w szkole podstawowej, a następnie w zawodowej szkole górniczej w K.. Po jej zakończeniu, odbywał służbę wojskową. Po wyjściu z wojska pracował w firmie transportowej w M., Gminnej Spółdzielni w M., a także w (...). Łącznie, w pracy innej niż na gospodarstwie rolnym, spędził około 3 lat.

Już w czasie pobierania nauki w szkole górniczej w K., a także w okresie późniejszym, C. Ł. pracował w wyżej wymienionym gospodarstwie rolnym. Na gruntach uprawiał zboże, sadził i zbierał ziemniaki, kosił łąki i zbierał z nich siano, zbierał drewno. W pracach tych pomagali mu wujkowie – S. S. i W. S., którzy posiadali sprzęt i maszyny rolnicze. W czasie jego nieobecności wnioskodawcy, również w jego imieniu, wujkowie ci zajmowali się gospodarstwem. W okresie późniejszym, przy pracach polowych pomagał także A. S.. O tym, na jakie zasiewy przeznaczyć grunty, decydował C. Ł..

W dniu (...) 1984 r. C. Ł. oraz B. Ł. (1) zawarli związek małżeński. W tym roku B. Ł. (1) zamieszkała w domu znajdującym się we wsi P., zajmowanym przez jej męża. Po ślubie pracowała w (...) w K., a następnie zajmowała się wychowaniem dzieci. Obecnie pracuje w ubojni kurcząt. Od dnia zawarcia małżeństwa, pracowała także w wyżej wskazanym gospodarstwie rolnym, pomagając przy wykopkach oraz żniwach. B. Ł. (1) opłacała podatki od nieruchomości położonej we wsi P..

Po roku 1978, J. Ł., ani jego synowie: J., S. oraz M., nie zajmowali się pozostawionymi we wsiach D. i P. nieruchomościami. J. Ł. raz albo dwa przyjechał na jednodniową wizytę do wnioskodawcy.

W 1998 r. C. i B. małżeństwo Ł. udali się do miejscowości C. do J. Ł., a także do braci C. Ł. – tj. S. i M., aby uregulować stan prawny gospodarstwa.

J. Ł. w dniu 11 sierpnia 1998 r. upoważnił notarialnie C. Ł. do zbycia (sprzedaży, zamiany, darowizny) wszelkich nieruchomości będących jego własnością, położonych we wsi P., gmina M. za cenę i na warunkach ustanowionych przez pełnomocnika, w tym na rzecz samego pełnomocnika. Po otrzymaniu pełnomocnictwa wnioskodawca zbył w imieniu swojego ojca jako jego pełnomocnik jedną z działek, których właścicielem był J. Ł..

Nieruchomością położoną we wsi P., w okresie od 1978 roku do chwili obecnej, władali C. Ł. oraz, od 1984 roku, także B. Ł. (1). Nie było żadnych sporów granicznych na tych nieruchomościach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów: odpisów aktów zgonu (k. 72 i 73), odpisów aktów urodzenia (k. 75-77), wypisu i wyrysu z ewidencji gruntów (k. 6-7), aktu własności ziemi (k. 152), zaświadczenia o dochodach z gospodarstwa rolnego (k. 20-21), pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego (k. 64) oraz zeznań świadków: S. K. (k. 66-66v.), M. K. (k. 66v.-67), S. S. (k. 171 – 171v.), A. S. (k. 189v.) zeznań wnioskodawcy C. Ł. (k. 65v. – 66, 215v. – 216, 230v., 356v. – 357) i uczestniczki postępowania B. Ł. (1) (k. 141v. – 142, 216, 357 – 357v.).

Sąd obdarzył wiarą wyżej wymienione dokumenty, albowiem są to dokumenty urzędowe, których autentyczność nie była kwestionowana przez żadnego z uczestników postepowania.

Sąd obdarzył również wiarą dowody z zeznań wymienionych wyżej świadków oraz zeznań wnioskodawcy i uczestniczki postępowania. Zeznania tych osób, są spójne, szczere i logiczne, brak jest zatem powodów by odmówić im wiary.

Sąd Rejonowy zażył, co następuje:

Wniosek o zasiedzenie nieruchomości oznaczonej jako działki o numerach ewidencyjnych (...), o łącznej powierzchni 1,75 ha, położone we wsi P., gmina M. jest niezasadny i nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 172 kc przesłankami do zasiedzenia jest samoistne posiadanie oraz upływ wymaganego przepisami prawa czasu.

Przepis art. 336 kc definiuje, że posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten kto nią włada jak właściciel. Element fizycznego władztwa nad rzeczą określany jest przez doktrynę i orzecznictwo jako corpus, zaś element psychiczny polegający na władztwie nad rzeczą jak właściciel jako animus. Zgodnie z przepisem art. 336 kc posiadaczem zależnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą. Jak wynika z porównania tych dwóch rodzajów posiadania ich elementem wspólnym jest corpus – fizyczne władztwo nad rzeczą, zaś odróżniającym animus, czyli wola władania rzeczą jak właściciel przy posiadaniu samoistnym.

Drugim elementem jest upływ trzydziestoletniego okresu samoistnego posiadania nieruchomości w przypadku złej wiary posiadacza lub dwudziestoletniego okresu w przypadku dobrej wiary.

Posiadanie samoistne jest stanem faktycznym przejawiającym się we władztwie nad rzeczą (corpus possesionis) oraz woli władania rzeczą dla siebie (animus rem sibi habendi). Pierwszy z elementów budujących samoistne posiadanie (corpus possesionis) występuje wtedy, gdy dana osoba znajduje się w sytuacji pozwalającej jej na korzystanie z rzeczy w taki sposób, w jaki mogą to czynić osoby, którym przysługuje prawo własności rzeczy. Nie jest przy tym wymagane efektywne korzystanie z rzeczy, wystarczy sama możliwość korzystania, rozumiana jako możliwość używania tej rzeczy, pobierania z niej pożytków, przekształcenia lub nawet zniszczenia. Władztwo nad rzeczą musi być stanem trwałym (choć przejściowo posiadacz może nie wykonywać władztwa bez utraty posiadania), nie napotykającym skutecznego oporu osób trzecich. Z kolei drugi element - wola władania dla siebie (animus rem sibi habendi) - przejawia się w podejmowaniu wielu czynności wskazujących na to, że posiadacz traktuje rzecz jako pozostającą w jego sferze swobodnej dyspozycji, przy czym ocena podejścia uwzględnia rzeczywistą wolę władającego, ale dokonywana jest obiektywnie, z punktu widzenia otoczenia posiadającego (postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 25 marca 2011 r. IV CK 1/2011).

W ocenie Sądu nie upłynął okres umożliwiający zasiedzenie nieruchomości wymienionych we wniosku w złej wierze.

W okresie od 1978 roku do 1998 roku wnioskodawca wspólnie z żoną wykonywali władztwo nad nieruchomością jak właściciele. Podejmowali decyzje i kierowali pracami na roli. Byli uważani na zewnątrz jako właściciele.

W 1998 roku wnioskodawca wspólnie z żoną odwiedził swojego ojca J. Ł. z zamiarem uregulowania stan prawnego nieruchomości, Jak wynika z zeznań wnioskodawcy i uczestniczki postępowania B. Ł. (1), ojciec wnioskodawcy również nie protestował i chciał tą sprawę załatwić. Nie doszło jednak do przeniesienia prawa własności przedmiotowych nieruchomości. Wnioskodawca otrzymał od ojca pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego upoważniające go do zbycia nieruchomości będących własnością J. Ł., na warunkach ustanowionych przez pełnomocnika, w tym zbycia na rzecz samego pełnomocnika. Po otrzymaniu pełnomocnictwa wnioskodawca zbył w imieniu swojego ojca, jako jego pełnomocnik jedną z działek, których właścicielem był J. Ł..

Sam fakt zwrócenia się samoistnego posiadacza z propozycją uregulowania stanu prawnego nieruchomości i nabycia od właściciela tego prawa nie oznacza wyzbycia się przez samoistnego posiadacza tego posiadania. Świadczy to jedynie o posiadaniu nieruchomości w złej wierze.

Otrzymanie przez wnioskodawcę pełnomocnictwa do rozporządzania nieruchomością w imieniu ojca i posłużenie się tym pełnomocnictwem wobec osób trzecich świadczy, w ocenie Sądu, o wyzbyciu się przez wnioskodawcę przymiotu samoistnego posiadania. Wnioskodawca wobec osób trzecich uzewnętrznił i utrwalił w akcie notarialnym swoją wiedzę, że nie jest właścicielem i wolę występowania wobec osób trzecich, na zewnątrz, nie jako osoba władająca tak jak właściciel, a jedynie jako osoba władająca w imieniu i na rzecz właściciela. Stan taki trwał do wygaśnięcia pełnomocnictwa w uwagi na śmierć J. Ł. w 2000 roku. Od tej chwili posiadanie nieruchomości przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania B. Ł. (1) ponownie miało charakter posiadania samoistnego. Wymagany przepisami kodeksu cywilnego okres samoistnego posiadania nieruchomości upłynie dopiero w 2030 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił wniosek o zasiedzenie nieruchomości położonej we wsi P., gmina M., oznaczona jako działki o numerach ewidencyjnych (...), o łącznej powierzchni 1,75 ha.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd na podstawie art. 520 §1 kpc, obciążył każdego z uczestnika postępowania kosztami postępowania związanymi z ich udziałem w sprawie.

W odniesieniu natomiast do kosztów sądowych obciążających wnioskodawcę, Sąd uznał, że jego sytuacja majątkowa i rodzinna nie pozwala na poniesienie przez niego kosztów sądowych bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny. Dlatego też Sąd uznał, zgodnie z przepisem art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), że zasadne jest odstąpienie od ich pobrania z uwagi na sytuację majątkową i rodzinną wnioskodawców.

Z uwagi na powyżej wspomnianą sytuację majątkową wnioskodawcy Sąd przyznał kuratorom uczestników nieznanych z miejsca pobytu M. Ł. i S. Ł. wynagrodzenie, które nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa. Wysokość wynagrodzenia kuratorów została ustalona na podstawie § 1 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 1476) w zw. z §8 pkt 1 i §6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. poz. 461 z 2013 r. z późn. zm.) oraz w zw. z §8 pkt 1 i §6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. poz. 490 z 2013 r. z późn. zm.).

Z przytoczonych wyżej względów i z mocy powołanych przepisów Sąd orzekł jak w postanowieniu.